Bu yazı serisinde ticari kazancın tespitinde yapılacak indirimlerin dışında, Gelir Vergisi Beyannamesinden ayrıca indirim konusu yapılabilecek olan harcamalara Kurumlar Vergisi Kanunu 10. Md.’de yer alan düzenlemelerle bağlantılı olarak yer vereceğim. Yazı serisinin ilk konusu olarak Şahıs Sigorta Primleri ve Bağkur Primlerinin yıllık beyanname üzerinde indirimini ele alıyorum.
GVK MADDE 89- Gelir vergisi matrahının tespitinde, gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden aşağıdaki indirimler yapılabilir.
Yorum: indirimlerin yapılabilmesi için beyan edilen gelirin varlığı şarttır. Söz konusu gelir unsurlarından biri, birkaçı ya da tamamının varlığı ve bunların beyana tabi olması halinde söz konusu indirimler beyanname üzerinde dikkate alınabilecektir.
Beyan Edilen Gelir Kavramı ise GVK-3/2003-3 numaralı Gelir Vergisi Sirküleri’nin “3.2” başlıklı bölümünde, “yıllık gelir vergisi beyannamesin de yer alan indirimler ve geçmiş yıl zararları toplamından önceki tutar” şeklinde ifade edilmiştir. Yıllık beyanname ile beyan edilmesi gereken bir gelirin bulunmaması veya bir kazanç elde edilmesine rağmen yıllık beyanname verilmesinin zorunlu olmaması halinde ise söz konusu indirim imkanından yararlanılması mümkün olmayacaktır.
Söz konusu indirimlerin zarar beyan edilmesi ya da gelirin yetersiz olması nedeniyle indirilememesi halinde sonraki yıllarda indirim konusu yapılması veya zarar olarak devredilmesi de mümkün değildir.
More...
GVK MADDE 89/1 - (6327 sayılı Kanunun 8'inci maddesiyle değişen bent)(1.1.2013 tarihinden geçerli olmak üzere)
Beyan edilen gelirin % 15’ini ve asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak şartıyla (Bu şartın tespitinde işverenler tarafından ücretliler adına bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları ile 63'üncü maddenin birinci fıkrasının (3) numaralı bendi ve bu bent kapsamında indirim konusu yapılacak prim ödemelerinin toplam tutarı birlikte dikkate alınır.) mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortalarına ödenen primlerin % 50’si ile ölüm, kaza, hastalık, sağlık, (6462 sayılı Kanunun 11/ç maddesiyle değişen ibare)(3.5.2013 tarihinden geçerli olmak üzere) engellilik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri (Sigortanın Türkiye’de kâin ve merkezi Türkiye’de bulunan bir emeklilik veya sigorta şirketi nezdinde akdedilmiş olması, prim tutarlarının gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olması ve ücret geliri elde edenlerin ücretlerinin safi tutarının hesaplanması sırasında ayrıca indirilmemiş bulunması şartıyla, eşlerin veya çocukların ayrı beyanname vermeleri halinde, bunlara ait prim kendi gelirlerinden indirilir.)
Bakanlar Kurulu bu bentte yer alan oranları yarısına kadar indirmeye, iki katına kadar artırmaya ve belirtilen haddi, asgari ücretin yıllık tutarının iki katını geçmemek üzere yeniden belirlemeye yetkilidir. (*)
BES SAYILMAMIŞTIR: Bu düzenlemenin yürürlük tarihi 01.01.2013‘tür. Bu düzenleme yürürlüğe girmeden önceki düzenlemeye göre bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları gelir vergisi beyannamesinde bildirilen gelirden indirim konusu yapılabiliyordu. Ancak bireysel emeklilik sisteminde devlet katkısına ilişkin olarak yapılan yeni düzenlemelerle birlikte 01.01.2013 tarihinden itibaren bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları beyannamede bildirilen gelirden indirim konusu yapılamayacaktır.
HAYAT SİGORTALARINA VE ŞAHIS SİGORTALARINA ÖDENEN PRİMLERİN İNDİRİLEBİLMESİ BAZI ŞARTLARA BAĞLANMIŞTIR:
ORANSAL SINIRLAMA:
Hayat sigortası primlerinin % 50‘sini ve şahıs sigortası primlerinin tamamının toplam tutarı beyan edilen gelirin % 15’ini AŞAMAZ. Yani;
Hayat Sigortası * %50 + Şahıs Sigorta Primleri ≤ BEYAN EDİLEN GELİR * % 15
MUTLAK SINIRLAMA:
Asgari ücretin yıllık toplam tutarı aşılmamalıdır. Bu mutlak sınırlama 2015 yılı için 14.418,00 TL’dir.
Kişinin kendisine, eşine ve küçük çocuklarına ilişkin olmak zorundadır.
GVK-3/2003-3 sayılı gelir vergisi sirkülerinin 3.1. bölümünde “küçük çocuk” tabiri, 18 yaşını doldurmamış ve mükellef tarafından bakmakla yükümlü olunan (Nafaka suretiyle bakılanlar dahil) kişiler olarak tanımlanmıştır.
Ödeme yapılan sigorta şirketi:
Ödeme yapılan sigorta şirketinin Türkiye’de yerleşik olması ve merkezinin Türkiye’de bulunması ve bunun yanında sigorta sözleşmesinin bu şirketler nezdinde yapılmış olması gerekmektedir.
Prim Ödemeleri:
Primlerin ödemesinin gelirin elde edildiği yılda yapılmış olması ve ücret geliri elde edenlerin ücretlerinin safi tutarının hesaplanması sırasında ayrıca indirilmemiş bulunması gerekmektedir.
Prim Dönemleri:
Sigorta primi gelirin elde edildiği yıla ait olmalıdır. Birden fazla yılı kapsayan sigorta sözleşmelerinde peşin ödeme yapılsa dahi ödemenin yapıldığı yıla isabet eden sigorta primi indirim konusu yapılabilecektir. Örneğin; 01.06.2015 - 01.06.2016 tarihleri arasını kapsayan ve peşin ödenen sağlık sigortası priminin 6 aylık kısmının 2015 yılı beyannamesinde 6 aylık diğer kısmının ise 2016 yılı beyannamesinde indirim konusu yapılması gerekmektedir.
Ayrı Beyanname Verilme Durumu:
Eşlerin veya çocukların ayrı beyanname vermeleri halinde bunlara ait prim ödemelerinin kendi gelirlerinden indirileceği belirtilmiştir.
Bağ-Kur Primlerinin Durumu
Normalde bağkur primleri, sigorta primleri GVK 40/41'de sayılmıyor. Ancak serbest meslek kazancında özel bir düzenleme var. 68/8'e göre serbest meslek erbabı, bu primleri indirebiliyor. 110 seri no'lu GVK Genel Tebliği ile serbest meslek erbabının hem 68/8'e göre hem de 89/1'e göre bu primleri indirmesinin önüne geçilmiştir. Ayrıca bu primlerin zarar olsa dahi indirilebileceği belirtilmişti
İlgili Tebliğ hükmü şöyle:
3- Bağ-Kur Kanununun kapsamına giren serbest meslek erbabının, Gelir Vergisi Kanununun 68/8. maddesi hükmüne dayanarak hasılatlarından emekli aidatı veya sosyal sigorta primi indirmemiş olmaları şartıyla, anılan kanun gereğince ödedikleri Bağ-Kur giriş keseneği ve primlerini gider yazmaları gerekmekte ise de, yukarıda belirtilenler karşısında, bu kimselerin de, Bağ-Kur giriş keseneği ve primlerini serbest meslek kazançları ile ilgili olarak verecekleri yıllık beyannamelerinde gösterdikleri gelirden indirmeleri..
68. Madde hükmünü de hatırlayalım;
Mesleki giderler: MADDE 68 - Serbest meslek kazancının tespitinde aşağıda yazılı giderler hasılattan indirilir: 8. Serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla emekli sandıklarına ödenen giriş ve emeklilik aidatları ile mesleki teşekküllere ödenen aidatlar.
Yukarıdaki bilgilerden hareketle; Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu kapsamına giren serbest meslek erbabının GVK’nın 68/8’inci maddesi hükmüne dayanarak hasılatlarından emekli aidatı ve sosyal güvenlik primi indirmemiş olmaları şartıyla ödedikleri primleri serbest meslek kazançları ile ilgili olarak verecekleri yıllık gelir vergisi beyannamelerinde beyan ettikleri gelirden, indirmeleri mümkündür.
Bağkur Primleri BağKur Kanunu'nun 49'uncu maddesinin 3'üncü bendinde sigortalılarca ödenen giriş keseneği ve sigorta primlerinin vergi uygulamalarında gider olarak yazılabileceği hükme bağlanmıştır. GVK'nın 89'uncu maddesine göre yapılan indirimlerin zarar arttırıcı bir özelliği yoktur. Bir başka deyişle beyannamede gelir bildirilmemişse; söz konusu indirimlerin yapılması mümkün değildir. Bununla birlikte Bağ-Kur primleri kendi özel kanunlarında yer alan hükümlere göre indirildiğinden (89'uncu madde hükümlerine göre değil) söz konusu prim ödemeleri tutarının, beyan edilen gelirden fazla olması veya ilgili dönemde zarar beyan edilmesi halinde de indirim konusu yapılabilir ve prim tutarı kadar zarar tutarı arttırılmış olur . Öte yandan, söz konusu primlerin serbest meslek kazanç defterine gider yazılmayıp, beyanname üzerinde indirimin tercih edildiği durumda zarar arttırıcı özelliği olmayacağı tabiidir.
